ŚWIATOWY DZIEŃ GRUŹLICY

 

 

W dniu 24 marca przypada Światowy Dzień Grużlicy. W dniu tym mija 137 lat od chwili poinformowania świata o wyizolowaniu prątków gruźlicy przez Roberta Kocha. Zachęcamy do zapoznania się z aktualnym stanem wiedzy na temat choroby, która nadal jest jednym z największych wyzwań dla ludzkości.

Gruźlica jest chorobą zakaźną szerzącą się zarówno wśród ludzi jak i wśród zwierząt. Wywołują ją bakterie - prątki z grupy  Mycobacterium tuberculosis complex, a jej nazwa pochodzi od charakterystycznych zmian patomorfologicznych w postaci gruzełków (tubercula).

Pomimo, że gruźlica jest jedną z najstarszych chorób zakaźnych, ciągle stanowi we współczesnym świecie istotny problem epidemiologiczny, medyczny i społeczny. Zgodnie z najnowszym raportem WHO (World Health Organization) prezentującym kompleksową i aktualną ocenę epidemiologiczną, postępy w zapobieganiu, diagnozowaniu i leczeniu gruźlicy, szacuje się, że w  2016 roku zachorowało na gruźlicę 10.4 mln osób, a umarło z jej powodu ponad 1.7 mln osób. Gruźlica w Polsce dotyczy głównie ludzi starszych i częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Zapadalność na gruźlicę w naszym kraju jest wyższa niż średnia w UE, a terenem
o największej liczbie przypadków jest Śląsk.

Do zakażenia prątkiem gruźlicy dochodzi głównie drogą oddechową. Źródłem infekcji jest zwykle  prątkujący chory, który podczas kaszlu, kichania, śmiechu i mówienia wydala prątki wraz z kropelkami aerozolu. Kropelki z zawartymi prątkami unoszą się w powietrzu, wysychają, a następnie wraz z wdychanym powietrzem dostają się do dróg oddechowych innych osób. Gruźlica rozwija się jedynie
u około 5% zakażonych osób, u pozostałych 95%  zakażenie nie daje żadnych objawów klinicznych. U tych ostatnich mamy do czynienia z utajonym (latentnym) zakażeniem prątkiem gruźlicy, a ryzyko rozwoju choroby w tym przypadku wynosi ok. 5-15% i jest najwyższe
w ciągu 5 lat do zakażenia.

Czynnikami ryzyka reaktywacji latentnego zakażenia są:

•        Choroby przewlekłe (np. przewlekła niewydolność nerek, przewlekłe zespoły złego wchłaniania, po gastrektomii, niektóre
  choroby hematologiczne)
•        Kortykoterapia
•        Terapia antagonistami TNF
•        Wiek (osoby starsze, dzieci)
•        Niedożywienie
•        Alkoholizm
•        Kontakt z chorym prątkującym

Wykrycie utajonej postaci gruźlicy jest istotne dla podjęcia leczenia zapobiegającego przejściu w postać czynną u osób z grupy ryzyka.

Dla celów diagnostyki utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy w przypadku dorosłych i dzieci powyżej 5 roku życia zalecane jest stosowanie testów IGRA. Jednym z testów jest Test QuantiFERON-TB, który opiera się na ocenie ilości interferonu uwalnianego
w hodowlach po stymulacji antygenami prątka. Charakteryzuje się on wysoką swoistością  i czułością. Test ten w porównaniu do stosowanego powszechnie odczynu tuberkulinowego ma wiele zalet.

Zalety testu QuantiFERON-TB:

•        Brak reakcji krzyżowych ze szczepem szczepionkowym BCG i większością prątków środowiskowych
•        Możliwość częstego powtarzania  (brak efektu booster)
•        Jednorazowa wizyta chorego
•        Obiektywna metoda wykonania i odczytu wyniku

Pacjenci z objawową postacią gruźlicy są zakaźni dl otoczenia. Szacuje się, że nie leczony, prątkujący chory zakaża w ciągu roku średnio od 10 do 15 osób. Gruźlica jest obecnie chorobą wyleczalną -  prawidłowe leczenie prowadzi do wyleczenia prawie wszystkich chorych.

Pewnym potwierdzeniem gruźlicy jest dodatni wynik badania bakteriologicznego (izolacja bakterii), a badanie kończy się wykonaniem oznaczenia lekowrażliwości. Automatyczne metody hodowlane w diagnostyce prątka istotnie skracają czas uzyskania wyniku,
a  badania genetyczne przyspieszają podjęcie ważnych decyzji epidemiologicznych i terapeutycznych.  Pracownie prątka w Grupie ALAB oferują pełen zakres badań w kierunku gruźlicy.