Legionella - antygen w moczu (met. automatyczna)

Kiedy i w jakim celu

Wykrywanie  antygenów charakterystycznych dla Legionella pneumophila i Legionella longbeachae w próbce moczu metodą automatyczną (met.immunochemiluminescecji – CLIA).

Charakterystyka badania

Test ten wykrywa antygeny bakterii Legionella pneumophila i Legionella longbeachae w próbkach ludzkiego moczu. Test wykrywa antygen lipopolisacharydowy (LPS) Legionella pneumophila, serotyp 1 odpowiedzialny za 80% atypowych zapaleń płuc oraz antygen PAL lipoproteinę związaną z peptydoglikanem co zapewnia wykrycie szerszego spektrum serotypów (2-15) oraz innych gatunków  bakterii Legionella w tym  Legionella longbeachae. Jednoczesna detekcja antygenów pozwala na uzyskanie bardzo wysokiej czułości i swoistości testu.

Jako, że test jest jakościowy, wyniki są podawane w formie indeksu - poniżej 0,7 są interpretowane jako ujemne, a wyniki równe lub większe 0,7 uznawane są za dodatnie.

Badanie wykonuje się w moczu osób z podejrzeniem zapalenia płuc. Mocz pobiera się do sterylnych naczynek. Można zastosować kwas borny jako substancję konserwującą.

• w temperaturze pokojowej próbka moczu jest trwała do 24 godzin,
• w temperaturze lodówki do 7 dni,
• w temperaturze zamrażarki do 1 miesiąca.         

Zakażenie Legionella pneumophila  może wywoływać infekcje układu oddechowego w postaci atypowego, ciężkiego zapalenia płuc (z gorączką, dreszczami, suchym kaszlem, bólem głowy, również z zakażeniami wielonarządowymi) lub gorączki Pontiac (z objawami grypopochodnymi: gorączką, dreszczami, bólami głowy, mięśni, osłabieniem), może również przebiegać bezobjawowo.

Bakterie należące do rodzaju Legionella występują powszechnie zarówno w naturalnych zbiornikach wodnych,  jak i w sztucznych ujęciach wody takich jak wodociągi, klimatyzacja, baseny, prysznice, jacuzzi czy fontanny. Sprzyja im środowisko wilgotne, wysokie temperatury (optymalnie 25-45°C, giną dopiero w temperaturze > 60°C), osady zawierające sole wapnia i magnezu, wysokie stężenie ameb i glonów.

Wykrywanie antygenu w moczu metoda automatyczną – wykrywanie rozpuszczalnych antygenów charakterystycznych dla Legionella pneumophila  i Legionella longbeachae w próbce moczu met CLIA jest badaniem o wysokiej czułości i swoistości. Jest to  stosowana metoda w praktyce klinicznej. Zgodnie z rekomendacjami postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, w przypadku zapalenia płuc o ciężkim przebiegu, atypowego,  w szczególności gdy w wywiadzie stwierdzono brak odpowiedzi na leczenia antybiotykami beta-laktamowymi, zalecane jest wykonanie właśnie takiego oznaczenia. Wyniki dodatnie pojawiają się 1-3 dni od pojawienia objawów i  utrzymują  się 2- 3 tygodnie . Na wynik nie ma wpływu antybiotykoterapia.

Bakterie należące do rodzaju Legionella to pasożyty wewnątrzkomórkowe, pałeczki, słabo barwiące się metoda Grama. Bakterie Legionella wykazują hydrotropizm, występują powszechnie zarówno w naturalnych zbiornikach wodnych,  jak i w sztucznych ujęciach wody takich jak wodociągi, klimatyzacja, baseny, prysznice, jacuzzi czy fontanny. Sprzyja im środowisko wilgotne, wysokie temperatury (optymalnie 25-45°C, giną dopiero w temperaturze > 60°C), osady zawierające sole wapnia i magnezu, wysokie stężenie ameb i glonów. Drobnoustroje mogą przeżywać i rozwijać się w biofilmach formowanych w instalacjach wodnych. Tworzenie biofilmów jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ w takiej formacji bakterie są bardziej odporne na zmian temperatury i środki dezynfekcyjne. Pałeczki Legionella  są obligatoryjnymi tlenowcami i mają wysokie wymagania odżywcze - nie rosną na rutynowo stosowanych podłożach bakteriologicznych. Problemem jest również ich bardzo słabe wybarwianie odczynnikami powszechnie wykorzystywanymi w laboratoriach mikrobiologicznych.

Bakterie te mają  zdolność do namnażania się w makrofagach płucnych, co ma wpływa na patogenezę choroby i indukowanie głównie odpowiedzi komórkowej organizmu.  W środowisku zewnętrznym bakterie mogą namnażać się w wolno żyjących amebach.

Zakażenie Legionella pneumophila może być bezobjawowe lub może być przyczyną infekcji układu oddechowego. Legionelloza jest ostrą chorobą zakaźną występującą albo z ciężkim płatowym zapaleniem płuc (choroba legionistów), albo bez zapalenia płuc (gorączka Pontiac – potwierdzona obecnością antygenu w moczu, lub narastaniem w surowicy krwi miana przeciwciał) zwykle z objawami grypopochodnymi. Rzadko występuje w postaci septycznej z umiejscowieniem się bakterii w różnych narządach poza płucami.

Legionellozę należy podejrzewać w przypadku zachorowania w lecie u mężczyzny w sile wieku, przebiegającego z objawami ciężkiego zapalenia płuc, zamroczeniem lub halucynacjami, biegunką, zaburzeniami metabolizmu i funkcji wątroby, hiponatremią i krwiomoczem. Plwocina zwykle nie jest ropna, a bakterie w niej barwią się bardzo słabo. Występuje niewielka leukocytoza , czasem również limfopenia.

Coraz częściej rozpoznaje się zachorowania wywołane przez odmiany serologiczne inne niż   L. pneumophila,  od chorych izolowane są serotypy 3 i 6, a także inne gatunki np. Fluoribacter bozemanii

Ryzyko zachorowania na legionellozę w populacji ogólnej jest niewielkie i wynosi poniżej 5 %. Mężczyźni chorują trzy razy częściej niż kobiety.

Zachorowaniu sprzyja:

• hospitalizacja
• wiek powyżej 40 lat
• cukrzyca
• alkoholizm
• palenie papierosów
• przewlekła choroba serca
• choroby płuc
• choroby nerek
• choroby onkologiczne
• upośledzenie odporności

Identyfikacja patogenu odpowiedzialnego za zapalenie płuc wymaga diagnostyki laboratoryjnej . Zlecanie tego typu testów ma miejsce zazwyczaj z przyczyn epidemiologicznych lub w przypadku zapalenia płuc o ciężkim przebiegu, w szczególności gdy wykluczono inne czynniki i stwierdzono brak odpowiedzi na leczenie. Szybkie rozpoznanie Legionella pneumophila  ma istotny wpływ na podjęcie i sukces terapii, opóźnienia mogą być przyczyną groźnych następstw.

Gorączka Pontiac jest z reguły chorobą samoograniczającą się i nie wymaga specjalnej terapii. Skuteczność leczenia choroby legionistów zależna jest od jak najwcześniejszego rozpoznania i szybkiego włączenia odpowiednich leków – konieczne jest podanie antybiotyków. Dzięki właściwemu postępowaniu legionelloza może być całkowicie uleczalna. Osoby z grupy ryzyka, u których doszło do niewydolności oddechowej, narażone są na powikłania, które przedłużają terapię i mogą doprowadzić do trwałych ubytków na zdrowiu lub do zgonu.

Sporadyczne i epidemiczne zachorowania na legionellozę występują na całym świecie. Główną przyczyną zakażenia u ludzi jest ekspozycja na skażone aerozole w trakcie korzystania z natrysków, hydromasaży, nawilżaczy powietrza czy klimatyzacji. Mikrokropelki wody są nośnikiem bakterii, które dzięki nim przedostają się do układu oddechowego.  Najwięcej zakażeń odnotowuje się w miesiącach letnich i jesienią. Legionelloza nie przenosi się z człowieka z człowieka, źródłem zakażenie dla człowieka nie są również zwierzęta.