Tryptaza

Kiedy i w jakim celu

Oznaczanie poziomu tryptazy w surowicy jest przydatne w diagnostyce reakcji anafilaktycznych, w tym alergicznych (typu natychmiastowego), zwłaszcza na alergeny jadów owadów, mastocytozy, a także  stabilnej choroby wieńcowej o podłożu zapalnym. Dyskutuje się też na temat roli stężenia tryptazy w atopowym zapaleniu skóry, alergii pokarmowej i astmie.

Tryptaza pomaga w:

• potwierdzeniu aktywacji komórek tucznych, gdy wynik badania jest dodatni należy przeprowadzić testy w kierunku alergii,
• podjęciu decyzji odnośnie wprowadzenia immunoterapii na jad,
• jest markerem wystąpienia w przyszłości ciężkich reakcji alergicznych, podwyższony bazowy poziom tryptazy wskazuje na ryzyko wystąpienia reakcji anafilaktycznych, również po podaniu szczepionki w trakcie swoistej immunoterapii (odczulania).

Dla kogo:

• pacjenci, którzy doświadczyli ciężkich reakcji po ukąszeniu przez owada,
• pacjenci poddani swoistej immunoterapii na jady po wcześniejszych reakcjach na jad osy/pszczoły.

Przygotowanie do badań

W celu potwierdzenia aktywacji komórek tucznych:

• próbka krwi powinna być  pobrana możliwie jak najszybciej po reakcji, w ciągu 15 minut do 3 godzin po wystąpieniu pierwszych objawów anafilaksji.
• podwyższone poziomy tryptazy zwykle mogą być wykryte do 6 godzin od wystąpienia reakcji anafilaktycznej po czym powracają do poziomów bazowych w ciagu ok. 24-48h po całkowitym ustąpieniu objawów klinicznych.

Aby zmierzyć poziom bazowy:

• próbki krwi mogą zostać pobrane w dowolnym czasie, za wyjątkiem okresu wystąpienia ostrej reakcji (jak opisano powyżej)

Charakterystyka badania

Tryptaza jest jednym ze wskaźników aktywacji komórek tucznych (mastocytów). Jest uwalniana wraz z szeregiem innych mediatorów m.in. histaminą w wyniku degranulacji komórek tucznych. Do aktywacji mastocytów dochodzi za pośrednictwem układu odpornościowego: -na  drodze swoistej, zależnej od IgE  oraz -nieswoistej, pod wpływem bodźców fizycznych (np. ciepło, światło, wibracje), związków chemicznych (leki) i substancji biologicznych (m.in. jadów owadów błonkoskrzydłych i węży).  Mastocyty są komórkami efektorowymi reakcji alergicznych,  znajdującymi się w miejscu pierwszego kontaktu z obcymi alergenami: w skórze i  błonach śluzowych przewodu pokarmowego i dróg oddechowych.

Szybki rozkład histaminy, która jest dobzrze znanym mediatorem wywołującym objawy alergii czyni ją niepraktycznym markerem aktywacji komórek tucznych, o tyle tryptaza pozostaje stabilna i zmierzalana przez szereg godzin. Ta trwałość tryptazy czyni ją użytecznym narzędziem potwierdzającym wpływ komórek tucznych na ciężkie reakcje takie jak anafilaksja.

Każdy osobnik ma swój własny, indywidualny poziom całkowitej tryptazy, który zwykle jest stabilny w czasie. Bazowy poziom tryptazy w krwioobiegu odzwierciedla ilość komórek tucznych. Trwale podwyższony poziom tryptazy powyżej 20 µg/l wskazuje na mozliwość występowania zaburzeń w komórkach tucznych i jest uznawany przeze WHO za mniejsze diagnostyczne kryterium układowej mastocytozy.

Poziom tryptazy mierzony jest metodą referencyjną ImmunoCAP, uznawaną za złoty standard w alergologii.

* Opracowanie na podstawie thermoscientific.com/phadia