Ferrytyna (L05)

Kiedy i w jakim celu

Ferrytyna to białko posiadające zdolność szybkiego wiązania i łatwego uwalniania żelaza. Jest to najważniejszy parametr oceniający gospodarkę żelazową, jest dobrym wskaźnikiem dostępności żelaza zmagazynowanego w organizmie. U zdrowych pacjentów 1ng/ml ferrytyny odpowiada około 8 mg przechowywanego żelaza.

Charakterystyka badania

Stężenie ferrytyny wrasta z wiekiem u mężczyzn i u kobiet po menopauzie. Spadek stężenia ferrytyny wskazuje na zmniejszenie ilości zmagazynowanego żelaza związane z niedokrwistością z niedoboru żelaza. Spadek stężenia ferrytyny w surowicy często wyprzedza inne objawy niedoboru żelaza. Należą do nich: zmniejszenie stężenia żelaza w surowicy, zmiany wybarwienia, wielkości i ilości krwinek czerwonych (erytrocytów).

Wartości <12-15 ng/ml jednoznacznie wskazują na wyczerpanie zapasów żelaza. Niski poziom ferrytyny przy niedożywieniu obserwowany jest tylko przy znacznym obniżeniu stężenia białka. Natomiast podwyższony poziom ferrytyny związany jest z nadmiarem żelaza występującym np. w hemochromatozie, hemosyderozie czy zatruciu żelazem, również po niedawnych transfuzjach krwi. Zwiększone stężenie ferrytyny obserwuje się też u pacjentów z niedokrwistością megaloblastyczną i hemolityczną.

Ferrytyna jest białkiem ostrej fazy i poziom ferrytyny może być fałszywie zawyżony (wtedy ferrytyna nie odzwierciedla stopnia magazynowania żelaza) przez toczący się proces zapalny np. w infekcjach, ostrych chorobach zapalnych, chorobach przewlekłych: nowotworach, mocznicy, chorobach kolagenowych, przewlekłych chorobach wątroby, chorobie alkoholowej. Jeśli niedobór żelaza współistnieje z tymi chorobami, może nie zostać rozpoznany ze względu na podwyższone stężenia ferrytyny.

Badanie ferrytyny powinny wykonać osoby, które są szczególnie narażone na niedobór żelaza w organizmie:

• kobiety (miesiączkujące, ciężarne, karmiące)
• dzieci
• sportowcy
• osoby na dietach niedoborowych
• osoby w podeszłym wieku
• wegetarianie (jeśli dieta jest źle zbilansowana)
• osoby z zaburzeniami wchłaniania (celiakia, NChZJ) 
• osoby otyłe

Oznaczenie stężenia ferrytyny często jest zlecane przez lekarza, gdy ten podejrzewa niedobór lub nadmiar żelaza u pacjenta. Ponadto badanie ferrytyny jest wykorzystywane do kontroli efektywności leczenia przy substytucji żelazem oraz terapii erytropoetyną.

Niedobór żelaza wywołuje niedokrwistość z niedoboru żelaza (anemia), wpływa także na zaburzenia odporności.

Wartości referencyjne:

kobiety - 10-291 ng/ml
mężczyźni - 22 - 322 ng/ml

Przygotowanie do badań:

• Materiałem do badania jest krew.
• Pobranie zalecane jest rano, na czczo, po całonocnym wypoczynku.