Wykrywanie DNA dermatofitów

Charakterystyka badania

Dermatofity to grzyby strzępkowe wywołujące grzybicę paznokci stóp, rąk, skóry gładkiej oraz rzadziej owłosionej skóry głowy. Zakażenie paznokci człowieka powoduje najczęściej zmianę zabarwienia płytki paznokciowej (płytka staje się matowa o barwie białej, żółtej lub szarej, łatwo się kruszy),rogowacenie podpaznokciowe oraz oddzielanie się płytki paznokciowej od łożyska (onycholiza). Dermatofity posiadają zdolność enzymatycznego rozkładu keratyny, szczególnie keratyny miękkiej, występującej w części płytki przylegającej do warstwy łożyskowej paznokcia, tworząc często charakterystyczne kanały nazywane siatkami (siatka poprzeczna lub gałązkowa).

Większość grzybic paznokci spowodowana jest zakażeniem dermatofitami należącymi do gatunków: Trichophyton rubrum (ok. 70% przypadków) oraz Trichophyton mentagrophytes (ok. 20 % przypadków) oraz rzadziej innymi grzybami jak np. Trichophyton tonsurans i Microsporum canis. Grzyby te atakują najczęściej paznokcie stóp u osób starszych, częste są także u osób z zaburzeniami odporności oraz u przewlekle chorujących np. na cukrzycę, niedoczynność tarczycy, u osób immunosupresją wywołaną leczeniem innych chorób. Uważa się, że zakażeniom dermatofitami sprzyjają również czynniki środowiskowe i zawodowe, grzybice te można częściej spotykać np. u sportowców, górników, u osób przebywających w internatach (osoby narażone na wilgoć i podwyższoną temperaturę) oraz w przypadku osób z zaburzeniami ukrwienia stóp i w przypadku przewlekłego ucisku spowodowanego noszeniem ciasnego i nieprzewiewnego obuwia.

Prawidłowa identyfikacja dermatofitów jest niezbędna pod względem klinicznym jak i profilaktycznym. Niektóre niegrzybicze choroby mogą przypominać grzybicę dermatofitową jak np. łuszczyca, liszaj płaski paznokcia lub bielactwo paznokci. Diagnostyka laboratoryjna grzybicy jest utrudniona ze względu na długi czas wzrostu dermatofitów na podłożach sztucznych trwający nawet do kilku tygodni (najczęściej 3-4 tyg.), ponadto duża zmienność cech mofologicznych grzybów może powodować ich nieprawidłową identyfikację. Dermatofity w warunkach hodowli laboratoryjnej mogą utracić zdolność tworzenia zarodników które są jedną z podstawowych cech ich fenotypowej identyfikacji np. wskutek pasażowania badanego szczepu. Korzystając z metod fenotypowych czasem nie można prawidłowo określić gatunków zwłaszcza jeśli należą one do jednego rodzaju.

Dość często nie można także uzyskać wzrostu grzybów, co prowadzi do uzyskania fałszywie ujemnych wyników.

Szybka i czuła technika Real Time PCR pozwala na precyzyjną diagnostykę najczęstszych gatunków powodujących grzybicę dermatofitową, takich jak:

• Trichophyton mentagrophytes complex (T. mentagrophytes, T. terreste T. verrucosum T. concentricum T. interdigitale T. erinacei T. tonsurans T. Schoenlenii – bez różnicowania)
• Trichophyton tonsurans,
• Trichophyton violaceum,
• Trichophytum rubrum species complex (T. rubrum, T. violaceum T. fischeri T. kanei T. raubitschekii T. soudanense T. gourvilii T. megninii – bez różnicowania)
• Microsporum canis,
• Microsporum audouinii
• Microsporum ferrugineum

Należy jednak pamiętać, że podstawowe znaczenie dla uzyskania prawidłowego wyniku ma poprawne pobranie materiału badawczego czyli wyskrobin z części łożyskowej paznokcia (duże rozdrobnienie paznokcia ułatwia izolację DNA dermatofitów). Wyskrobiny należy umieścić w specjalnie do tego przygotowanej jałowej probówce.